Een warmtepomp is een apparaat dat zijn energie uit de omgeving haalt. En dat kan zijn uit de lucht, water of bodem. In onze omgeving is altijd voldoende latente energie aanwezig om dit systeem rendabel te maken. Je kunt er met gemak een grotere woning mee verwarmen. De pomp heeft wel redelijk wat stroom nodig om te kunnen functioneren. Echter in het totale energieplaatje maakt deze pomp voor 75% gebruik van gratis omgevingsenergie. Op die manier kun je de investering redelijk snel terug verdienen. De warmtepomp kan direct warme lucht de kamer inblazen maar kan ook gekoppeld worden aan een bestaande cv-installatie.

In combinatie met een renovatie wordt het helemaal interessant. Je kunt dan meteen vloerverwarming laten aanleggen want op die manier komt de installatie nog het best tot zijn recht.

De werking van een warmtepomp kun je vergelijken met een koelkast, maar dan omgekeerd. De pomp haalt juist warmte binnen en deze wordt afgevoerd zoals bij een koelkast via de radiator. De warmtepomp pompt warme buitenlucht op. Deze lucht wordt in het apparaat samengeperst waardoor de druk en de temperatuur gaan toenemen. Een warmtepomp geeft de warmte bij een hogere temperatuur weer af door condensatie. Door de druk op te drijven in een compressor, dat is de eigenlijke pomp, wordt het kookpunt verhoogd. Het kookpunt kan verlaagd worden door een expansieventiel te gebruiken. Dit hele proces van oppompen, comprimeren, verdampen, condenseren en expanderen vindt plaats in een gesloten systeem, waarbij er net als bij een koelkast gebruik wordt gemaakt van een vloeibaar koelmiddel.

Er bestaat verschillende soorten warmtepompen.

• Lucht/lucht: dit is meteen de bekendste en ook eenvoudig te installeren. Buitenlucht wordt gecomprimeerd en bij hogere temperatuur weer vrijgelaten in de woning. Een relatief snelle en goedkope manier van verwarmen.
• Lucht/water: grotendeels hetzelfde als hierboven maar het resultaat wordt gekoppeld aan je CV-installatie. Verwarming van je woning op deze manier is lekker goedkoop maar je moet geduld hebben. Een klassieke CV-installatie krijgt je woning iets sneller warm.
• Water/water: de energie wordt gehaald uit water. Dat kan zijn het oppervlaktewater van een meer of een rivier. Een onuitputtelijke energiebron, ook in de winter. Het systeem werkt probleemloos, ook als het een paar graden vriest. Wordt het nog kouder dan zul je op een andere manier moeten bijverwarmen. Onderzoek wel de regelgeving hierover voor je gemeente.

Bij de verticale grondwarmtewisselaar wordt een put geboord die vrij diep gaat. Er worden vervolgens pijpen in deze put geplaatst waardoor water stroomt. Dit water wordt opgewarmd door de bodemwarmte diep in de grond. Hierna wordt het water weer opgepompt en naar de woning getransporteerd. Je hebt een vergunning nodig, en de installatiekosten zijn vrij hoog. Daartegenover staat een hoog rendement. Een berekening van de terugverdienperiode is raadzaam alvorens je hieraan begint.

Warmte putten uit grondwater.  Ook hier wordt er gebruikgemaakt van putten. Er worden nu zelfs twee putten gebruikt. Warm water wordt via de buizen opgepompt uit de grond, en aan de andere kant wordt het afgekoelde water (dat uit de woning komt) terug naar de diepe ondergrond getransporteerd of ingespoten. Je krijgt een kringloopsysteem. Dit is een prachtige oplossing. Verder heb je dezelfde problemen als hierboven. Vergunning en hoge kosten. Ook dit systeem is zeer rendabel en als het eenmaal is aangelegd blijf je ervan profiteren.

Als je een warmtepomp aanschaft, kun je meteen genieten van een fors aantal voordelen.

• Een zeer laag energieverbruik. Dit rendement kan zelfs oplopen tot 600%. Dat wil zeggen dat als je er 1kW aan stroom “in stopt” je tot 6kW aan energie/warmte kunt opwekken.
• Geen stookolieput meer nodig.
• Voor dit systeem is geen schoorsteen Wel bij een koppeling met je cv-installatie natuurlijk.
• De installatie is eenvoudig en onderhoudsarm.
• Je kunt ermee verwarmen en koelen. (en vaak nog veel meer)
• Het is een milieuvriendelijk systeem waarvoor je premies krijgt.

Voor de volledigheid noemen we ook even de nadelen:

• Het is een forse investering vanaf €5000,- inclusief btw en montage.
• Een langere opwarmtijd dan met traditionele aardgas cv-installatie.
• Hogere installatiekosten bij warmtepomp die werkt met bodemwarmte.
• Het apparaat neemt redelijk wat ruimte in beslag, en soms een zeer specifieke ligging noodzakelijk, zoals een woning aan een rivier of iets dergelijks.

De concurrentie op de warmtepompen markt is vrij groot en daar profiteer jij als consument natuurlijk van. We noemen er een aantal:

• Daikin (Japan)
• Remeha (voorheen techneca) Nederland.
• NIBE (Zweden)
• Alphan Innotec (Duitsland)
• Stiebel Eltron.(Nederlands met Duits moederbedrijf)
• (Japan)
• (van oorsprong Duits, maar profileert zich sterk als Europees bedrijf).
• Inmiddels Nefit Bosch. (van oorsprong Duits) sterke focus op duurzaamheid.

Dit is afhankelijk van het type pomp en de installatiekosten. Een voorzichtige prijsindicatie:

• Lucht/lucht warmtepomp (de populairste): €4000,- tot €8000,-
• Lucht/water warmtepomp (injectie in CV-installatie):  €10.000,- tot €15.000,-
• Grondwater warmtepomp (installatie is duur): €15.000,- tot €25.000,-
• Water/water warmtepomp €15.000,- tot €20.000,-
• Hybride warmtepomp* €5000,- tot €7000,-

*De hybride pomp werkt samen met een gewone cv-installatie op aardgas. De woning moet hiervoor wel aan een aantal voorwaarden voldoen om hiervoor geschikt te zijn.

Een extra voordeel bij het aanschaffen van een warmtepomp is dat je in aanmerking komt voor een energiepremie van de Vlaamse overheid. De regeling valt onder de BENOvatiemaatregelen. Het een en ander is afhankelijk van het type pomp. De premie kan hierdoor variëren tussen €300 (voor de lucht/luchtwarmtepomp) en €4000,- voor een geothermische warmtepomp die gebruik maakt van warmte diep in de bodem. Je krijgt maximaal 40 tot 50% van je factuurbedrag vergoed. Dit is de factuur inclusief btw en inclusief de installatiekosten. Als je naar de website van Eandis gaat kun je de premie aanvragen.

Ook op de website van de Vlaamse overheid energiesparen.be kun je nakijken welke premies er per gemeente of provincie gegeven worden. Als je drie verschillende energiebesparende maatregelen neemt, kom je in aanmerking voor een totaalrenovatiebonus. Het loont in ieder geval de moeite om deze bronnen grondig te onderzoeken, anders laat je geld liggen. Wellicht kan ook het installatiebedrijf helpen bij de zoektocht. Ze bieden dit vaak aan omdat ze hun klanten graag deze extra service geven.

De werkzaamheden verlopen in een aantal vaste fases. We beschrijven ze even heel kort.

• De voorbereidende fase. Soms moeten er eerst andere werkzaamheden worden uitgevoerd voordat de installatie van de warmtepomp kan beginnen. (aanpassingen elektra) Deze elektra aanpassingen worden niet uitgevoerd door het installatiebedrijf van de warmtepomp maar dienen door je eigen technieker gedaan te worden!
• Installatie van de pomp. Eventueel boorwerkzaamheden van buiten naar binnen.
• Leidingen en bekabeling
• Afwerking: Na afloop dichten van alle gaten.
• Testfase van de apparatuur.
• Het afronden en opruimen en gebruikersinstructie.

Het verschil tussen een airconditioner en een warmtepomp is de afgelopen jaren vervaagd. Intussen worden losse airconditioners of warmtepompen niet meer geproduceerd. Alle modellen die tegenwoordig op de markt zijn kunnen beide en nog meer. Vaak ook nog bevochtigen, ontvochtigen en filteren van de binnenlucht. Het zijn met andere woorden klimaatbeheersingssystemen geworden.

Bij verwarming (warmtepomp functie) zal door middel van een vierwegventiel het systeem omgedraaid werken. Dus de hete gassen stromen naar het binnentoestel i.p.v. naar het buitentoestel.

De apparaten kunnen tegenwoordig het hele jaar door gebruikt worden. Het komt zelfs voor dat de warmtepomp de cv-installatie in woningen vervangt. Bij extreme koude dient men er wel rekening mee te houden dat de warmtepomp dan niet (goed) meer zal functioneren. De verwarming zal dan van een andere bron komen, die je achter de hand moet hebben. Wellicht elektrisch.